Elf mogelijke oorzaken van vaginale jeuk
Nogal wat vrouwen hebben af en toe last van vervelende genitale jeuk. Dat is meestal niet ernstig en van korte duur. Als de jeuk zo hevig is dat je er hinder van ondervindt in het dagelijks leven of als de jeuk langdurig blijft bestaan of geregeld terugkomt, raadpleeg je best je huisarts om mogelijke oorzaken op te sporen en indien nodig te behandelen.
1. Schimmelinfectie
Bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd wordt genitale jeuk vaak veroorzaakt door een schimmelinfectie (Candida). Indien de jeuk gepaard gaat met brokkelig witverlies, een branderig gevoel bij het plassen en roodverkleuring, is de kans op een schimmelinfectie groot. Je hebt een verhoogde kans om een schimmelinfectie te krijgen bij suikerziekte, zwangerschap en tijdens gebruik van antibiotica. De infectie is vrij eenvoudig te behandelen met speciale crèmes of vaginale tabletten, maar kan wel een tijdje aanslepen. Het is belangrijk dat de volledige behandeling beëindigd wordt. Anders heb je kans dat de infectie niet helemaal weg is. Herhaalde candida-infecties zijn moeilijk te behandelen. De belangrijkste oorzaak van candida is stoelgang die in contact komt met de vagina. De bacteriën in de stoelgang kunnen leiden tot een infectie van het slijmvlies in de vagina. Reinig je aars dus nooit in de richting van je vagina. Probeer ook de natuurlijke toestand (de zuurtegraad) van de vagina zo weinig mogelijk te verstoren.
Enkele tips:
- gebruik geen intiemsprays of vaginale douches
- beperk als het kan het gebruik van antibiotica
- verschoon regelmatig je tampons
- draag geen nauwsluitende kledij
2. Bacteriële vaginose
Bacteriële vaginose is een infectie van de vagina, meestal veroorzaakt door een te sterke groei van bacteriën (Gardnerella, Streptokokken…) die normaal in de vagina voorkomen. Het kan gepaard gaan met jeuk en/of pijn, een branderig gevoel bij het plassen en een abnormale, slecht ruikende vaginale afscheiding. Deze aandoening kan behandeld worden met antibiotica. Probeer ook de natuurlijke toestand (de zuurtegraad) van de vagina zo weinig mogelijk te verstoren.
Enkele tips:
- Gebruik geen zeep bij het wassen van de vagina, maar spoel de schaamstreek met lauw water af.
- Beperk het gebruik van intiemsprays of vaginale douches.
- Verwissel regelmatig je maandverband of tampon.
- Draag niet voortdurend nauwsluitende kledij.
- Een spiraaltje kan de kans op bacteriële vaginose verhogen.
3. Lichen sclerosus
Lichen sclerosus is een relatief vaak voorkomende hardnekkige chronische huidafwijking die meestal op de schaamlippen, vagina en anus optreedt. De huid verliest zijn elasticiteit en voelt vast en strak aan, men krijgt witte plekjes en hevige jeuk en pijn rond de geslachtsdelen. Het komt vooral voor bij vrouwen tussen de 50 en 70 jaar, maar ook jongere vrouwen (en mannen en kinderen) kunnen het krijgen. Waarschijnlijk gaat het om een auto-immuunaandoening.
De belangrijkste klacht is jeuk en/of een branderig gevoel van de aangetaste huid. Bij warmte, bijvoorbeeld in bed, kan de jeuk verergeren. Meestal zijn er ook witte plekjes te zien.
Lichen sclerosus kan niet genezen worden. Maar de voornaamste klachten zoals jeuk en pijn, kunnen meestal vrij goed behandeld worden. Bij jonge meisjes verdwijnt de aandoening soms spontaan tijdens de puberteit.
- De jeuk en pijnklachten kunnen meestal vrij goed behandeld worden met cortisonezalf of –crème.
Bij ernstige en hardnekkige klachten kan de huidarts eventueel ook andere geneesmiddelen voorschrijven (zoals tacrolimus of pimecrolimus). Een behandeling met UVA-licht wordt daarentegen niet aangeraden. - Omdat de huid bij lichen sclerosus meestal erg droog is, kan je, naast de cortisonecrème, ook een koelende vetcrème (op basis van bijvoorbeeld vaseline-paraffine) gebruiken. Deze crème mag je zonder beperking gebruiken.
4. Seksueel overdraagbare aandoeningen of infecties (SOA)
Jeuk in de schaamstreek kan duiden op een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). Vaak gaat dat dan gepaard met andere klachten zoals pijn, een branderig gevoel bij het plassen, abnormale vaginale afscheiding, huiduitslag en/of bultjes en blaasjes. SOA die jeuk kunnen veroorzaken zijn onder meer herpes genitalis, trichomonas, schurft en genitale wratten. Andere SOA’s zoals HIV en hepatitis B en chlamydia veroorzaken geen jeuk. Als vaginale jeuk is ontstaan na onbeschermde seks is het altijd raadzaam om een arts te raadplegen.
Genitale wratten
Genitale wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Het virus wordt bijna altijd overgebracht door seksueel contact. De wratjes kunnen jeuk, pijn en/of abnormale afscheiding veroorzaken. De wratten zijn zeer besmettelijk. Er is nog geen doeltreffende behandeling van genitale wratten. De meeste mensen komen een HPV-infectie vanzelf te boven. Het immuunsysteem ruimt het virus zelf op en de wratten verdwijnen spontaan. Meestal gebeurt dit binnen het jaar.
Als er toch wratjes blijven zijn verschillende behandelingen mogelijk:
- De arts kan de wratjes bevriezen door ze aan te stippen met vloeibare stikstof.
- Als de wratjes groter zijn kan de arts ook kiezen voor het wegsnijden via lasertherapie.
- De arts kan een crème voorschrijven die je gedurende enkele weken op de wratjes moet aanbrengen tot ze verdwenen zijn. Er bestaat tegenwoordig ook een vaccin tegen HPV dat genitale wratten kan voorkomen.
Herpes
Genitale herpes is een zeer besmettelijke soa, die veroorzaakt wordt door het herpes-virus. Er bestaan twee types van het herpes-virus die door seksueel contact kunnen doorgegeven worden. Herpes genitalis doet zich voor op de geslachtsdelen. Herpes labialis (of koortslip) zit op de lippen. Beide virustypen kunnen in principe elk gebied van huid en aangrenzende slijmvliezen aantasten, dus koortsblaasjes kunnen ook genitale herpes veroorzaken en omgekeerd. Herpes is te herkennen aan kleine, pijnlijke blaasjes of zweertjes op of in de aars en/of vagina. Ze genezen spontaan na enkele weken. Het virus blijft levenslang in je lichaam. Menstruatie, griep, een slechte weerstand of stress kunnen een nieuwe herpes-aanval uitlokken. Er bestaan wel medicijnen die de duur en de hevigheid van de symptomen verminderen. Je moet dan snel na het begin van de klachten starten met de behandeling. Heb je verschillende opflakkeringen kort na elkaar? Overleg dan met je arts of je in aanmerking komt voor een langdurige behandeling.
Trichomonas
Trichomonas is een soa die veroorzaakt wordt door een besmetting met een parasiet (Trichomonas vaginalis). De parasiet loop je meestal op door seksueel contact, maar kan ook meerdere uren buiten het lichaam in leven blijven in urine, vaginaal vocht of sperma. Je kan dus ook besmet raken met trichomonas door te gaan zitten op een vochtige toiletbril. Trichomonas kan gepaard gaan met jeuk, een vaak groengele, schuimige vaginale afscheiding, pijn bij het plassen en irritatie van de huid rond de vagina. De aandoening wordt behandeld met antibiotica. Meestal volstaat een korte kuur van enkele dagen. Aangezien de kans op besmetting vrij hoog is, moeten ook jouw sekspartners van de voorbije 6 weken behandeld worden. Je kan trichomonas voorkomen door een condoom te gebruiken bij het vrijen. Als je merkt dat de toiletbril vochtig is, kan je hem afvegen met een doekje of wc-papier.
Chlamydia
Chlamydia is de meest voorkomende soa in België. Meer dan de helft van de vrouwen die besmet zijn, heeft helemaal geen klachten. Als er toch klachten optreden, duiken deze meestal een tweetal weken na de besmetting op. Meest voorkomende klachten zijn vaginale afscheiding, tussentijds bloedverlies en pijn en irritatie van de schaamstreek. Chlamydia is goed te behandelen met antibiotica. Ook al je sekspartners van de voorbije 6 maanden moeten zich laten onderzoeken en eventueel behandeld worden. Wanneer chlamydia niet behandeld wordt, kan de ontsteking ‘opstijgen’. Op langere termijn kunnen, vooral bij vrouwen, de complicaties ernstig zijn. De beste manier om je te beschermen tegen deze soa is gebruik van een condoom bij het vrijen.
Gonorroe
Gonorroe, beter gekend als druiper, is een zeer besmettelijke soa. Ze wordt veroorzaakt door een bacterie (gonokokken). Bij vrouwen veroorzaakt dit meestal geen klachten. Mogelijke symptomen zijn o.m. vaginale afscheiding met etterig groen vocht, pijn tijdens het vrijen en irritatie met jeuk van de schaam- of aarstreek. Wanneer gonorroe niet behandeld wordt, kunnen vooral bij vrouwen de gevolgen ernstig zijn. Gonorroe is goed te behandelen met antibiotica. Ook je sekspartner(s) van de laatste 6 weken moeten behandeld worden, zelfs als ze geen symptomen hebben. De beste manier om je tegen gonorroe te beschermen is een condoom te gebruiken.
5. Schurft (Scabiës)
Schurft (scabiës) wordt veroorzaakt door de schurftmijt. De vrouwtjes graven gangetjes in de huid en leggen daar hun eitjes. Op de geslachtsorganen kunnen kleine roodpaarse bultjes ontstaan. Schurft veroorzaakt hardnekkige jeuk, vooral ‘s avonds en ‘s nachts, maar is verder niet ernstig. Krabben helpt niet en de huid kan ervan beschadigen. Schurft wordt meestal door intiem lichamelijk contact overgebracht. Je kan het ook krijgen door in een bed te slapen van iemand die schurft heeft of diens kleren te dragen. Het is erg besmettelijk. Schurft is te behandelen met een crème of gel. Ook beddengoed, handdoeken en kleren moeten worden gewassen. De dode schurftmijten kunnen enige tijd na behandeling nog jeuk veroorzaken. Het is belangrijk dat je partner(s) en eventueel anderen met wie je het bed of de kleren deelt, zich ook laten behandelen. Zelfs als zij geen klachten hebben, kunnen zij toch geïnfecteerd zijn.
6. Schaamluis
Schaamluizen worden overgedragen door seksueel contact maar ook via handdoeken, beddengoed of matrassen. De jeuk bevindt zich vaak op de huid van de vulva (het uitwendige deel van de vagina) waar rode plekken ontstaan door het ontsteken van de beten. De jeuk is ‘s nachts vaak het ergst. Een besmetting met schaamluis is snel en goed te behandelen met antiluizen-lotions of crèmes. Het schaamhaar kan ook afgeschoren worden, daarmee verdwijnen de meeste neten (eitjes). Ook na scheren is behandeling met een middel nodig. De luis kan ook aanwezig zijn in gebieden zoals onderbuik, tussen de billen en bovenbenen. Een partner met dezelfde klachten dient gelijktijdig meebehandeld te worden. Beddengoed en kleding moet op minstens 60°C gewassen worden.
7. Aarsmaden
Aarsmaden komen vooral voor bij jonge kinderen, maar ook volwassenen kunnen worminfecties krijgen. Een worminfectie geeft meestal jeuk rond de anus, vooral ‘s nachts. Wanneer één gezinslid worpjes heeft, zijn de andere gezinsleden meestal ook besmet en moeten ze ook behandeld worden met een anti-wormmiddel.
8. Hormonentekort
Bij vrouwen rond en na de menopauze kan genitale jeuk veroorzaakt worden door het hormonentekort. Hierdoor wordt minder vaginaal vocht aangemaakt, waardoor de vagina droger wordt. Hetzelfde fenomeen kan soms optreden in de tweede helft van de menstruatiecyclus of bij het gebruik van hormonale anticonceptie.
9. Psoriasis
Psoriasis kan vaginale jeuk veroorzaken, al is de jeuk minder erg dan bij eczeem. Vaak is weinig te merken van de klassieke schilfering van psoriasis in de schaamstreek, maar elders komen de typische huidafwijkingen meestal wel voor. De neiging om te krabben, moet absoluut worden onderdrukt. Krabben kan de ontsteking immers alleen maar verergeren.
10. Allergisch contacteczeem
Contacteczeem wordt veroorzaakt door contact van de huid met stoffen waar je allergisch voor bent. Bij contacteczeem is er een rode jeukende uitslag met schilfers, bultjes, blaasjes, kloofjes of korstjes. Soms is de huid ook gezwollen. Soms is de oorzaak duidelijk en herken je zelf de producten die de klachten veroorzaken. Bekende allergische stoffen die klachten kunnen geven zijn condooms, geparfumeerd of gekleurd toiletpapier, ondergoed of badkleding, zeep, talkpoeder, intiemsprays, inlegkruisjes en zaaddodende pasta. Een hormooncrème of zalf kan helpen de ergste klachten te onderdrukken. Koude kompressen kunnen even helpen tegen de jeuk.
11. Huidirritatie
Genitale jeuk kan ook te wijten zijn aan irritatie van de huid door bijvoorbeeld te strakke kleding, zweet, verzorgingsproducten, wasmiddelen, scheren van het schaamhaar… Ook bij een urine-incontinentie kan een jeukende huidirritatie ontstaan.
- Vermijd strakke kleding.
- Draag loszittend katoenen ondergoed. Draag ‘s nachts beter geen ondergoed.
- Gebruik niet teveel zeep. Dit droogt de huid uit en kan de huid beschadigen.
- Gebruik geen geparfumeerde sprays of reinigingsproducten. Gebruik geen vaginale spoelingen.
- Gebruik ongeparfumeerd wasmiddel en gebruik geen wasverzachter voor je ondergoed.
- Vervang tampons en maandverband regelmatig. Gebruik beter geen inlegkruisjes.
Wanneer een arts raadplegen?
In volgende gevallen doe je er best aan om je huisarts te raadplegen:
- je hebt veel last van de jeuk;
- de jeuk gaat na enkele dagen niet spontaan over of komt geregeld terug;
- de jeuk gaat gepaard met andere klachten zoals een branderig gevoel bij het plassen, pijn, abnormale of slecht ruikende vaginale afscheiding, huiduitslag of roodverkleuring;
- bij vermoeden van een SOA.
Bronnen:
www.henw.org
www.kuleuven.be
www.seksualiteit.be
www.huidinfo.nl